Określono wartość energetyczną, właściwości fizykochemiczne (kwasowość, gęstość), czas krzepnięcia mleka pod wpływem podpuszczki i stan dyspersji tłuszczu (udział kuleczek tłuszczowych ≤ 6 μm, 6 ÷ 10 μm i powyżej 10 μm) w 969 próbkach mleka pobranych od krów 3 ras – polskiej czerwonej (PC), białogrzbietej (BG) i simentalskiej (SIM) – użytkowanych w 13 gospodarstwach w niskonakładowym systemie chowu. Grupę odniesienia stanowiły 243 próbki mleka pobrane od krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej (PHF), użytkowanych w intensywnych technologiach chowu (żywienie TMR). Wykazano, że pozyskane w sezonie jesienno-zimowym mleko od 3 ras krów użytkowanych w systemie niskonakładowym miało istotnie (p ≤ 0,01) wyższą wartość energetyczną w porównaniu z mlekiem z sezonu wiosenno-letniego. W mleku krów rasy PHF różnice te były zdecydowanie niższe i statystycznie nieistotne. Największą zawartość kazeiny oznaczono w mleku krów rasy polskiej czerwonej (2,84 %) i simentalskiej (2,75 %) pozyskiwanym w sezonie jesienno-zimowym, a najmniejszą i bardzo podobną w obu sezonach – w mleku krów PHF (odpowiednio: 2,52 i 2,57 %). Średni czas koagulacji mleka 3 ras krów użytkowanych w systemie niskonakładowym w porównaniu z mlekiem krów PHF był istotnie (p ≤ 0,01) krótszy (około 4 min vs. 5 min 37 s). Mleko tych krów miało także istotnie (p ≤ 0,01) większy udział kuleczek tłuszczowych o dużych średnicach (> 10 μm), tzn. białogrzbieta – 9,82 %, simentalska – 9,22 % i polska czerwona – 9,05 %, w porównaniu z mlekiem krów rasy polskiej holsztyńskofryzyjskiej (7,34 %).