Wprowadzenie. U podłoża chorób sercowo-naczyniowych (ChSN), które odpowiadają za największą liczbę zgonów na świecie, są modyfikowalne czynniki, w tym min. nieprawidłowe żywienie, wysokie stężenia cholesterolu LDL czy triglicerydów w surowicy krwi, a także stany zapalne lub zwiększona aktywność płytek krwi. Wyniki wielu badań naukowych, w tym metaanaliz z randomizowanych badań kontrolowanych wskazują, że żywność bogata w (poli)fenole czy nienasycone kwasy tłuszczowe znacząco obniża ryzyko ChSN poprzez normowanie stężenia lipidów we krwi, obniżenie aktywności płytek krwi, działanie przeciwzapalne czy antyoksydacyjne. Połączeniem obu aktywnych składników jest dieta śródziemnomorska, oparta o duże spożycie oliwy z oliwek i warzyw, a składniki tej diety posiadają europejskie oświadczenia zdrowotne (ekstrakt z pomidorów posiada właściwości przeciwpłytkowe; (poli)fenole oliwek wykazują działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne).
Wyniki i wnioski. W pracy opisano najważniejsze związki (poli)fenolowe i kwasy tłuszczowe zawarte w olejach roślinnych o właściwościach przeciwpłytkowych oraz opisano publikacje udawadniające ich działanie w układach modelowych (in vitro). Ze względu na ograniczoną biodostępność związków pochodzenia roślinnego o właściwościach przeciwpłytkowych ciągle brakuje zadawalających dowodów pochodzących z badań klinicznych, że suplementowanie preparatami zawierającymi (poli)fenole i/lub nienasycone kwasy tłuszczowe przynosi korzyści w pierwotnej profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych, a to wskazuje, że należy skupić się na opracowaniu żywności łączącej prozdrowotne działanie oliwy z oliwek i przetworzonych pomidorów. Należy rozważyć przeprowadzenie badań zastosowania tak zaprojektowanej żywności funkcjonalnej wykazującej działanie przeciwpłytkowe w profilaktyce chorób sercowonaczyniowych.