Autorzy
Tytuł
Streszczenie
Wprowadzenie. Wzory żywieniowe reprezentują zestaw wielu charakterystycznych, wspólnie występujących cech opisujących sposób żywienia, który wykazuje związek ze stanem zdrowia. Podlegają zmianom i wykazują związek z sytuacją socjo-ekonomiczną. Celem pracy była ocena zróżnicowania wzorów żywieniowych starszych kobiet z Górnego Śląska ze względu na ich sytuację finansową i społeczną. Badanie przekrojowe z użyciem wywiadów bezpośrednich przeprowadzono w czerwcu i lipcu 2024 roku wśród 209 kobiet z województwa śląskiego w wieku 60 lat i powyżej. Do oceny częstości spożycia 23 grup żywności zastosowano skalę FCF, którą zaadaptowano z kwestionariusza KomPAN. Cechy demograficzne oceniono na podstawie pytań dotyczących wieku, miejsca zamieszkania i struktury gospodarstwa domowego. W ramach oceny sytuacji socjo-ekonomicznej zapytano o samoocenę sytuacji finansowej, korzystanie z rodzinnej i społecznej pomocy finansowej, aktywność społeczną oraz relacje społeczne. Na podstawie częstości spożywania żywności obliczono 3 indeksy jakości diety, a za pomocą analizy głównych składowych zidentyfikowano 8 wzorów żywieniowych. Do oceny istotności różnic między zmiennymi zastosowano test Kruskala-Wallisa oraz test Chi2.
Wyniki i wnioski. Badana grupa charakteryzowała się wyższą wartością indeksu niezdrowej diety (nHDI) niż indeksu prozdrowotnej diety (pHDI). Wynik pHDI był powiązany z wyższym nasileniem takich wzorów żywieniowych, jak „produkty białkowe bezmięsne i produkty pełnoziarniste‖ oraz „nabiał, warzywa, owoce‖; natomiast wynik nHDI z wyższym nasileniem takich wzorów, jak: „produkty tradycyjne‖, „mięso czerwone i tłuszcze‖, „fast food i napoje słodzone cukrem‖, ale także „mleko i napoje mleczne”. Wyniki badania wykazały, że związek między gorszą sytuacją finansową, potrzebą rodzinnego i społecznego wsparcia finansowego oraz niższą aktywnością społeczną starszych kobiet a niższym nasileniem prozdrowotnych i wyższym nasileniem niekorzystnych wzorów żywieniowych jest niejednoznaczny. Dalsze badania dotyczące oceny związku między wzorami żywieniowymi a ekonomicznymi i społecznymi cechami osób starszych zwiększą wiedzę na jego temat oraz pozwolą na jego uwzględnienie w opracowywanych programach edukacyjnych i interwencyjnych.
Słowa kluczowe
wzory żywieniowe, osoby starsze, kobiety, cechy społeczne, cechy ekonomiczne